New Page 5
Njohuri TĖ pĖrgjithshme pĖr arsimin
Fterra ėshtė fshat me tradita tė shquara arsimore. Fillesat e arsimit nė Fterrė
datohen nė shekuj. Shumė fteriotė tė mėrguar nė kurbet nė shekullin e 19-tė,
kryesisht nė Perandorinė Turke, u arsimuan nė shkolla tė mesme e tė larta tė
kohės. Isa Hizmo arriti deri nė detyrėn e dekanit tė Drejtėsisė nė Universitetin
e Stambollit, ndėrsa Ali Xhama, Omer Korkuti e tė tjerė, deri te Hivzi Bezhani,
kanė kryer shkolla tė ndryshme tė larta e tė mesme jashtė e brenda vendit,
sidomos pėr fenė, drejtėsinė e mėsimdhėnien. Mėsimi i gjuhės shqipe nė Fterrė ka
filluar nė vitet e fundit tė shekullit tė 19-tė. E sigurt ėshtė se Abetaren e
parė shqipe e solli nė Fterrė Isa Hizmoja nė vitin 1905, ndėrsa nė vitin 1910
Fetah Zani, i arsimuar nė Janinė, krahas shkollės nė gjuhėn turke tė ēelur nė
xhami, u mėsonte bashkėfshatarėve edhe gjuhėn shqipe.
Megjithatė, pėr shkak tė ngjarjeve tė rėnda tė Luftės sė Parė Botėrore, shkolla
e parė nė gjuhėn shqipe u ēel nė Fterrė nė tetor tė vitit 1916, me rreth 20
nxėnės. Mėsuesi i parė qe Selim Gjonika, qė kishte mbaruar Medresenė e Janinės e
kreu dhe njė kurs tė veēantė pėr mėsues.
Shkolla nisi tė forcohej kur mė 1922 filloi detyrėn e mėsuesit Neim Zani. Mė
1925 u ndėrtua shkollė e re dhe mė 1926 nė tė u ulėn 39 nxėnės, midis tyre pėr
herė tė parė dhe 16 vajza. Para Ēlirimit 20 fteriotė mbaruan shkollat e mesme tė
vendit, midis tyre 19 vazhduan ose mbaruan shkollėn Normale tė Elbasanit, qė
ishte “universiteti” i mėsuesisė pėr kohėn. Nga kjo shkollė dolėn dhe Mėsuesit e
Popullit, bij tė fshatit, Lame Xhama e Xhevdet Kofina.
Shkolla vazhdoi me ndėrprerje edhe gjatė Luftės sė Dytė Botėrore, ku mėsuesi
Hiqmet Dusha, dėshmor i atdheut, krahas mėsimit, i edukonte nxėnėsit me ndjenja
tė zjarrta atdhedashurie.
Pas Ēlirimit shkolla njohu rritje sasiore e cilėsore. Qė mė 1945 u ēelėn dhe
kurset kundėr analfabetizmit, ku mėsuan shkrim e njehsim shumė gra tė fshatit.
Nė maj tė vitit 1956 ēelet kopshti i fėmijėve parashkollorė. Mė 1 mars 1961
Fterra dekorohet nga Kuvendi Popullor
pėr merita tė shquara nė arsim me motivacionin: “Fshat nga gjiri i tė cilit kanė
dalė me dhjetėra mėsues, qė kanė kontribuar nė zhvillimin e arsimit nė krahina
tė ndryshme tė vendit”. Mbas ndėrtimit tė shkollės sė re me dy kate nė vitin
1968, nė vitin shkollor 1968-69 ēelet nė Fterrė klasa e pestė dhe merr udhė
arsimi 8-vjeēar. Hapen njėra pas tjetrės klasat e tetėvjeēares, duke u rritur
nga viti nė vit numri i nxėnėsve dhe i mėsuesve. Ky numėr ka ardhur duke rėnė
vitet e fundit, pėr shkak tė emigracionit.
Fteriotėt kanė qenė dhe janė arsimdashės, kanė rrezatuar arsim e dituri nė tė
gjitha krahinat e vendit. Vetėm shkollėn pėr mėsuesi e kanė mbaruar deri nė
vitin 2006 mbi 140 djem e vajza. Arsimin e lartė e kanė mbaruar mbi 300 fteriotė
dhe tė mesmin mbi 500. Nuk gjen asnjė degė tė shkencės e tė dijes ku fteriotėt
tė mos kenė dhenė ndihmesėn e tyre tė vyer. Prej tyre numėrohen 16 Profesorė e
Doktorė Shkencash, si dhe Mėsues tė Popullit e tė Merituar, pedagogė, shkrimtarė,
artistė, ushtarakė, inxhinierė e ekonomistė, mjekė, agronomė etj.
Dashuria pėr arsim e dituri pėrbėn njė nga tiparet mė dalluese tė fteriotit.